Γ.Τσαμουργκέλης: Συναινετική ή Αντιθετική Αναπαραγωγή

Ενδιαφέρουσα ανάλυση μέσω κατηγοροιοποίησης των μηχανισμών αναπαραγωγής. Ωστόσο προβάλουν ερωτήματα . Σε ένα συστημα συνύπαρξης συναινετικών ή αντιθετικών  προτάσεων, οι αντιθετικές έχουν veto.Επομένως το σύστημα είναι de facto αντιθετικό, και αναπαράγεται



Πηγή: tsamourgelis.wordpress.com

Το ερώτημα που τίθεται είναι απλό και επαναλαμβανόμενο προκαταλαμβάνοντας τις αναζητήσεις για τις μελλοντικές κυβερνητικές ή ευρύτερες συνεργασίες. Γιατί τόσα πολλά κόμματα συνωθούνται στο χώρο της λεγόμενης κεντροαριστεράς ή του δημοκρατικού σοσιαλισμού ή ότι άλλο. Είναι ουσιώδες ή συγκυριακό φαινόμενο, ή απλώς αποκύημα ανάξιων επιγόνων;


Στα αστικά καθεστώτα η διάρθρωση του πολιτικού-οικονομικού και κοινωνικού σχηματισμού μιας χώρας διαμορφώνει το πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας και των θεσμών, ώστε ελεύθεροι πολίτες να δραστηριοποιούνται σε ανοικτές αγορές με σεβασμό της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Σαφέστατα, η ελευθερία των πολιτών, η προσβασιμότητα των αγορών και η έννοια του σεβασμού της ιδιοκτησίας δεν είναι παντού ίδια. Καταλύτης στη διαμόρφωση του τελικού σχηματισμού κάθε χώρας είναι το κράτος και το κανονιστικό πλαίσιο (σύνταγμα, νόμοι κλπ), που θέτουν τους όρους της ελευθερίας των πολιτών, της προσβασιμότητας των αγορών και του σεβασμού της ιδιοκτησίας ως πλαισίου για την ανεμπόδιστη και επί ίσοις όροις διεκδίκηση του μέλλοντος από κάθε πολίτη, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις επιλογές του. Είναι το κράτος και το κανονιστικό πλαίσιο, που διαμορφώνουν τους θεσμούς, τους μηχανισμούς και εν τέλει τον τρόπο που η κάθε αστική δημοκρατία καταλήγει να κατανέμει παραγωγικές δυνατότητες στους πολίτες, όσο και τον πλούτο και τα εισοδήματα που αυτοί μπορούν να διεκδικούν και να κατακτούν.

Η τυπολογία της ποικιλίας των αστικών δημοκρατιών έχει καταλήξει σε κάποιες γενικές κατηγορίες γύρω από τις οποίες κατατάσσονται τα συστήματα της κάθε χώρας. Τα συστήματα αυτά είναι:

το φιλελεύθερο (πχ ΗΠΑ, Καναδάς) όπου οι αγορές κυριαρχούν ως μέσο κατανομής πόρων και εισοδημάτων, το συναινετικό (πχ Γερμανία, Σκανδιναβικές χώρες) όπου θεσμοί συλλογικής συνεννόησης –με δεδομένες τις αγορές- διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των μηχανισμών κατανομής,το ιεραρχικό (πχ χώρες της Λατινικής Αμερικής, Τουρκία) όπου ιεραρχικές διατάξεις επιχειρηματικών και άλλων συμφερόντων κατευθύνουν τους μηχανισμούς κατανομής.[1]

Κάθε κατηγορία έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά στην οργάνωση των αγορών, την οργάνωση των επιχειρήσεων και των διοικητικών προτύπων των εργασιακών σχέσεων και το ρόλο του συνδικαλισμού, της καινοτομίας και της εξειδίκευσης των παραγωγικών δραστηριοτήτων.

Το ελληνικό καπιταλιστικό μόρφωμα είναι πελατειακό με ισχυρό ρόλο του κράτους ενώ κυριαρχείται από ολιγοπώλια με μεγάλη συγκέντρωση μετοχών σε συγκεκριμένους ιδιοκτήτες, προσιδιάζοντας σαφέστατα στο ιεραρχικό πρότυπο. Οι θεσμοί κοινωνικού διαλόγου πριν την κρίση, αποδεικνύονται πλήρως ενσωματωμένοι στο πελατειακό σύστημα με ισχυρές δομές εξυπηρέτησης ειδικών συμφερόντων και εξαρτήσεων από ιεραρχικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Η ιδιοσυστασία του ελληνικού μορφώματος ωστόσο αποκτά σαφέστερο προσανατολισμό προ ένα ιεραρχικό σύστημα στην πορεία μετά την εκδήλωση της κρίσης. Με την ενίσχυση της ολιγοπωλιακής διάρθρωσης της οικονομίας και των ολιγοπωλίων, με κορυφαία αυτή των 4 τραπεζών, τη διάχυση επιχειρηματικών ομίλων σε πολλούς κλάδους και τομείς της οικονομίας, την εξαφάνιση των συνδικάτων και των θεσμών συλλογικής εκπροσώπησης και διαλόγου. Πολύ δε περισσότερο, με τη συστημική απίσχναση του κράτους και την αποδυνάμωση της δημοσιονομικής πολιτικής που πλέον, μεταθέτει το βάρος της εξυπηρέτησης και διεκπεραίωσης των πελατειακών πολιτικών σχέσεων και συμφερόντων (κατανομή επενδύσεων, προσλήψεις, ανθρωπιστική μέριμνα κλπ), στον ιδιωτικό τομέα και τα ιεραρχημένα επιχειρηματικά συμφέροντα.

Σε σχέση με αυτήν την προοπτική κατεύθυνση του πολιτικοοικονομικού συστήματος της χώρας, οι πολιτικοί φορείς και σχηματισμοί της κεντροαριστεράς καταγράφουν τι εξής τάσεις:
Προσαρμοστικός εκσυγχρονισμός του συστήματος ιεραρχικών διατάξεων

Η τάση αυτή διεκδικεί τον εκσυγχρονισμό των δομών του συστήματος στο πλαίσιο της αναπαραγωγής των ιεραρχικών επιχειρηματικών διατάξεων. Μέρος αυτής της τάσης υπηρετεί συνειδητά το πρότυπο αυτό με αντάλλαγμα τη στήριξη της πολιτικής της εξουσίας, ενώ μέρος θεωρεί τις ιεραρχικές επιχειρηματικές διατάξεις το σταθεροποιητικό κορμό μέσω του οποίου διασφαλίζεται καλύτερα η πορεία του εκσυγχρονισμού. Η τάση του προσαρμοστικού εκσυγχρονισμού είναι η πλέον ορατή και κυριαρχεί όλα αυτά τα χρόνια. Κομματικά εκφράζετε από την ΕΛΙΑ (ΠΑΣΟΚ) με πληρέστερη έκφραση στις εκσυγχρονιστικές του τάσεις, όσο και δυνάμεις που πλειοψηφούν στο ΠΟΤΑΜΙ. Στην τάση αυτή συμπορεύονται και δυνάμεις από το χώρο τη εκσυγχρονιστικής πτέρυγας της ΝΔ, γεγονός που δικαιολογεί την πολιτική συνεργασία στη διαχείριση της κρίσης.

Αντιθετική αναπαραγωγή του συστήματος ιεραρχικών διατάξεων

Οι δυνάμεις της αντιθετικής αναπαραγωγής καταλήγουν να υποστηρίζουν το σύστημα των ιεραρχικών διατάξεων έμμεσα, με την υποστήριξη κάθε οικονομίστικου και λαϊκιστικού αιτήματος των «εξουσιαζόμενων» του συστήματος, παρά το γεγονός ότι η ικανοποίηση αυτών των αιτημάτων περνάει μέσα από πελατειακές πολιτικές σχέσεις που τροφοδοτούν οι ίδιες οι ιεραρχικές επιχειρηματικές διατάξεις και οι «εξουσιάζοντες». Ακουσίως ή εκουσίως, παραβλέπουν ότι όταν η λεγόμενη «κοινωνική ανταπόδοση» κινείται ανεξάρτητα ή προηγείται της αλλαγής των δομών του συστήματος, ουσιαστικά αναπαράγονται οι δομές του υφιστάμενου συστήματος ιεραρχικών επιχειρηματικών διατάξεων. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται δυνάμεις της λαϊκιστικής κεντροαριστεράς του ΠΑΣΟΚ και της ριζοσπαστικής αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ που εκτονώνουν τις κοινωνικές πιέσεις για πολιτική αλλαγή στην μεταρρύθμιση του επιφαινόμενου και όχι των δομών και των διαρθρώσεων του συστήματος.

Αλλαγή προτύπου από ιεραρχικών διατάξεων σε συναινετικό

Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται πολιτικές δυνάμεις του χώρου που διεκδικούν την αλλαγή προτύπου προς ένα σύστημα συναινετικό με ισχυρές δομές και κατοχυρώσεις για ελεύθερη επιχειρηματικότητα, ανταγωνιστικές και προσβάσιμες αγορές και πλήρη σεβασμό και στήριξη της ιδιωτικής ιδιοκτησίας σε ένα πλαίσιο κοινωνικής δικαιοσύνης, ίσων ευκαιριών με ισχυρούς θεσμούς ρύθμισης και εποπτείας αλλά και διαλόγου και συνεννόησης. Η αλλαγή αυτή δεν μπορεί παρά να υποστηριχθεί με την αλλαγή των οικονομικών σχέσεων από ιεραρχικές σε ελεύθερες και ίσων ευκαιριών. Παράλληλα απαιτείται η αλλαγή των πολιτικών σχέσεων από πελατειακές σε ισότιμες μέσω θεσμικών κατοχυρώσεων της εξουσίας των πολιτών έναντι των επαγγελματιών της πολιτικής, των κομμάτων και των κομματικών μηχανισμών. Στο χώρο αυτό βρίσκονται η ΔΗΜΑΡ, συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και ομάδες στελεχών και οπαδών της ΕΛΙΑΣ και του ΠΟΤΑΜΙΟΥ.
ως επίλογος

Αυτή η διάταξη εναλλακτικών προοπτικών για τη χώρα αποτελεί τη βάση της πολυδιάσπασης της αριστεράς και της κεντροαριστεράς. Μια διάσπαση που γίνεται μεγαλύτερη σε εύρος και ποικιλία εάν λάβουμε υπόψη τις συνιστώσες που διεκδικούν ανατροπή του ίδιου του καθεστώτος της αστικής δημοκρατίας (συνιστώσες ΣΥΡΙΖΑ), ή ακόμα τις συνιστώσες των ακραίων φιλελεύθερων (ΔΡΑΣΗ, ΓΕΦΥΡΑ κλπ), που ο διπολισμός τις έχει ωθήσει στην πολιτισμική (και όχι πολιτική) ενότητα της κεντροαριστεράς.

Οι διαφορές δεν είναι χωρίς ουσία. Ασχέτως εάν κάποιοι τις υπηρετούν συνειδητά ή ασυνείδητα.

Ας μιλήσουμε με ειλικρίνεια. Με δεδομένο το καθεστώς της αστικής δημοκρατίας και των αξιακών πυλώνων της ελευθερίας, των ανοικτών αγορών και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας επί των οποίων αυτό συγκροτείται, πρέπει να αποφασίσουμε για το σύστημα που θέλουμε ώστε να οικοδομήσουμε πάνω σε αυτό διαμορφώνοντας το σχηματισμό που θα υπηρετήσει τη δημοκρατία, την οικονομία, την κοινωνία και κυρίως, τον πολίτη και την ποιότητα της ζωής του.

Σύστημα ιεραρχικών επιχειρηματικών συμφερόντων, συναινετικό ή ακόμα ακόμα, φιλελεύθερο ;

Κυρίως όμως, ο κάθε ένας ξεχωριστά, οι κομματικές και πολιτικές συλλογικότητες και όλοι μαζί καλούμαστε να κατοχυρώσουμε την κυριαρχία της κοινωνίας των πολιτών και όχι των συμφερόντων, στην ίδια την διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Ας μη κρυφτούμε (όχι άλλο), στο σύντομο χρόνο της ιστορίας για να αποφύγουμε τις ευθύνες που θα μας αποδώσει ο μακρύς χρόνος της ιστορίας.


[1] Στη βιβλιογραφία καταγράφεται και το δικτυακό σύστημα (πχ Ιαπωνία), όπου δίκτυα επιχειρήσεων και συλλογικών φορέων έχουν κυρίαρχο ρόλο (keiretsou).

Δ.Σεβαστάκη :Η στροφή προς τον ΣΥΡΙΖΑ είναι και προς την Αριστερά;

Ενδιαφέρουσα προσέγγιση,μόνο που δεν ολοκλρώνει το θεωρητικό της πλαίσιο. Δεν είναι ο αντι Ενφια που τροφοδοτεί ένα  υποτιθέμενο "συντηρητικό" νεύμα προς τον Συριζα,επομένως νοθεύει μια υποτιθέμενη "αριστερή" πολιτική.Το ζήτημα πως η υποτιθέμενη αριστερή αμόλυντη πολιτική δεν υπάρχει, παρά μόνο ως πολιτικός σχολαστικισμός.

Πηγή : Αυγή

Η τοποθέτηση του Αλέξη Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη θα εκληφθεί υποχρεωτικά ως αντι-ΕΝΦΙΑ. Ως ένας λόγος που περιστρέφεται γύρω από ένα κεντρικό ψαχνό: Την κατάργηση της ανυπόφορης χρέωσης. Ανεξαρτήτως του τι θα πει (σ.σ.: το κείμενο γράφεται πριν τη συνέντευξή του), επεξεργασμένο, ιεραρχημένο, κοστολογημένο, μετριοπαθές ή όχι, ο κόσμος θα μεταφράσει ό,τι είναι συσχετισμένο με την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ ή, εν γένει, κάθε χρέωσης. Ο πόθος «εξαφάνισης» του ανορθολογικού και ληστρικού φόρου υπερισχύει οποιουδήποτε προγραμματικού λόγου, οποιασδήποτε λογικής, ψύχραιμης, πολιτικής πρόσληψης. Ούτε παραγωγική ανασυγκρότηση, ούτε ανασχεδιασμό του κράτους, ούτε πολιτικές ερμηνείες μπορεί νʼ ακούσει ο πολίτης. Κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, της χρέωσης. Μόνο. Έτσι ο χώρος πολιτικής υποδοχής, ενώ φαίνεται ευνοϊκός για μια αριστερή πρόταση, στην πραγματικότητα γίνεται πολύ στενός. Η φορολογία που δεν σχετίζεται με εισόδημα ούτως ή άλλως είναι ανήθικη, αλλά στην περίπτωση του ΕΝΦΙΑ είναι και κάτι περισσότερο: είναι ιδεολογική φορολογία. Ο τυφλός φόρος -ο οποίος στέφει μια μακρά περίοδο πτώσης και συντριβής- τραυματίζει το κεντρικό ιδεολογικό εργαλείο του πραγματωμένου ελληνικού μικροαστισμού: Το ιδιόκτητο σπίτι. Δεν κλονίζει μόνο την οικογενειακή οικονομία (όπως τα περισσότερα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα), αλλά σαρώνει μια κοινωνική οντότητα: Την ένοικο ιδιόκτητη ταυτότητα που διαμορφώθηκε μεταπολεμικά και που συγκρότησε τους μηχανισμούς κοινωνικής ισορροπίας και ανάπτυξης. Αποδομεί δε όχι μόνο την ανοιχτή σε χρέη, φουσκωμένη, επηρμένη ιδιοκτησία, αλλά και τη μη χρεωστούμενη, τη νόμιμη, τη σεμνή, την τίμια ιδιοκτησία. Με τον φόρο ο δανειολήπτης αλλά και ο μη δανειολήπτης διαμορφώνουν την ενιαία συνείδηση του οφειλέτη. Πρόκειται για μια ιδρυτική προ-οφειλή, μια παν-οφειλή, μια αεί οφειλή.

Όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπικές μετρήσεις (και οι επόμενες θα επιβεβαιώσουν πολύ εντονότερα), η ανατροπή στο εκλογικό σώμα έχει ήδη συμβεί. Ο ΕΝΦΙΑ είναι η αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ.

Επομένως, ο Αλέξης Τσίπρας προκύπτει ως ο μηχανικός παράγοντας, το εργαλείο, ο μοχλός που θα αποκαταστήσει την οικονομική ισορροπία του μικροαστού. Θα είναι ο υλοποιητής, αυτός που θα «σβήσει την κλήση της τροχαίας», αυτός που θα «σκίσει» το ειδοποιητήριο της εφορίας. Από τη διαψευσμένη και τρομοκρατημένη κοινωνία αυτό του ανατίθεται. Το στοιχείο αυτό είναι και ώθηση και αιχμαλωσία. Και πολιτική ανάπτυξη και καθήλωση. Πιθανόν η «κλωτσιά» προς τα πάνω, που θα εκτοξεύσει τον ΣΥΡΙΖΑ, θα είναι εν τέλει καθηλωτική και στασιμοποιητική. Η χοάνη της λαϊκής απαίτησης καθηλώνει. Γιατί; Έχει συμβεί μια μεγάλη συντηρητική μετατόπιση των μαζών προς την απάθεια, τον ατομισμό, προς μια λιντσαριστική αντι-αλληλεγγύη. Η συντηρητικοποίηση της κοινωνίας φαίνεται ότι ξεπερνά την επιχειρησιακή δύναμη της εμφυλιοπολεμικής προπαγάνδας. Κάθε κινητοποίηση ενοχοποιείται στην ίδια την ηθική της συγκρότηση. Οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι εργαζόμενοι στα εμπορικά, οι υπάλληλοι, οι οδηγοί βυτιοφόρων, οι φαρμακοποιοί, οι αγρότες, όλοι θητεύουν στην αμαρτία και όλοι, κατά σειρά, έχουν εικονογραφηθεί ως υπαίτιοι της κρίσης, ως σκοτεινές συντεχνίες που υπερσυνταγογραφούν, πειράζουν τα ταξίμετρα, κλέβουν στο ζύγι, λουφάρουν. Αυτή η κουλτούρα του μέσου ενόχου διαμορφώνει συντηρητικά ρεφλέξ που θεμελιώνουν και τη συστημική ισχύ. Και αυτό είναι μια τεράστια πολιτιστική νίκη του συστήματος, ακόμα κι αν αυτό ακριβώς το στοιχείο φέρει την Αριστερά στην εξουσία. Αυτό το διπλό γεγονός, να στρέφεται στην Αριστερά ένα ολοένα συντηρητικοποιούμενο κοινό, είναι στοιχείο που και την ισχυροποιεί (διευρύνει τις δυνατότητες) και συγχρόνως την αποδυναμώνει ιδεολογικά (της αφαιρεί από το ιδεολογικό εύρος της).

Ένα μεγάλο μέρος λοιπόν αυτού του συντηρητικοποιούμενου κοινωνικού κράματος θα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ. Το ηθικοθεωρησιακό του υπόστρωμα, η αντίληψη του «μέσου πολίτη», που χθες αποκαθήλωνε τον διπλανό του και σήμερα τον αναζητά τρέμοντας το φορολογικό εκκαθαριστικό, μετατοπίζεται βίαια προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα δεν χρειάζεται καν να «στρογγυλέψει» ο ΣΥΡΙΖΑ, να γίνει περισσότερο πολιτικά ορθός, σύμφωνος με τα μικροαστικά στερεότυπα, αφού ο ΕΝΦΙΑ τα ξεσκίζει. Έρχεται τρέχοντας ο μικροαστός με το εκκαθαριστικό του φόρου και το ψηφοδέλτιο στο χέρι. Είναι αυτό ριζοσπαστικοποίηση; Είναι αριστερή μετατόπιση;

Η «αριστερή» στροφή γίνεται λόγω της υπερφορολόγησης και δεν συντελείται ως ποιοτική μετατόπιση, ως ώριμη ριζοσπαστικοποίηση. Ενώ έχουν συμβεί τόσα και τόσα και η ενοχή ή το αίτιο καταναλώνονταν σε μια πολιτική τύφλωση, μεταξύ των λαϊκών μικροαστικών στρωμάτων αυτό που τελικά δημιούργησε το ρεύμα προς την Αριστερά είναι αυτό που συνέβαλε στην ιδεολογική απίσχναση της Αριστεράς. Η συντηρητικοποιούμενη κοινωνία, με την αντι-αλληλεγγύη της, τα λιντσαρίσματά της, τη λαϊκή ιδιοτέλεια, την κομματική δουλοφροσύνη, το κάρφωμα και τη χαιρεκακία, δεν πήρε πολιτική είδηση με τόσα και τόσα που συνέβησαν, παρά μόνο όταν έφτασε στο σεντόνι της το κακό.

Είναι αιχμαλωτιστικό αυτό το κοινό, αν δεχτεί κανείς τους πολιτικοθεωρησιακούς όρους του. Και παρʼ όλο που ενθουσιάζει τους θεσιθήρες και βουλιμικούς, η απλή κατάργηση της φορομπηχτικής τρέλας, η γενική υπόσχεση αλλαγής, ακόμα και η κατάκτηση της εξουσίας, δεν καταργεί και τον πολιτισμό που τροφοδότησε την ρουσφετοκεντρική, παρασιτική, αεριτζίδικη πολιτική και παραγωγική στρέβλωση. Η μικροαστική πονηριά ψάχνει λύσεις στις τρύπες. Έτσι, ως σωτήρια τρύπα, εννοεί τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλ. Τσίπρα. Αυτό δεν συναντά κατʼ ανάγκη ούτε την Αριστερά, ούτε την ανάταξη του τόπου. (Σημείωση για μερικούς: δεν είναι κερδισμένο το κοινό που έρχεται κοντά σου επειδή φοβάται τον σκύλο του γείτονα. Αν επιλέξεις να το κολακεύσεις, να αιχμαλωτιστείς, τέλειωσες πριν αρχίσεις).

Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι Ζωγράφος, αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ